Het Militair Gezag (MG), dat was opgericht om Nederland na de bevrijding te besturen, zocht in de persoon van B.G. van Os van Delden, hoofd van het Bureau voor Evacuerings- en Repatriëringszaken van het MG, samenwerking met organisaties uit de voormalige illegaliteit zoals het Landelijk Herstel, de Hulpactie Roode Kruis (HARK) en het Nederlandsche Roode Kruis Hulpcorps (NRXH). Hoewel de naam anders doet vermoeden, maakte de HARK geen deel uit van het Nederlandse Rode Kruis (NRK). Voor de herkenbaarheid was bij de oprichting in 1945 gekozen voor de naam 'Roode Kruis Hulpactie', die later werd omgezet in H(ulp) A(ctie) R(oode) K(ruis). De HARK zamelde geld en goederen - zoals kleding, schoeisel en huishoudelijke artikelen - in. In de eerste helft van 1945 werden circa 500.000 stuks goederen uitgedeeld aan personen die het grootste deel van hun bezittingen waren kwijtgeraakt. In de jaren 1946-1947 werden ruim 17 miljoen stuks goederen verdeeld. De NRXH kwam voort uit een samenwerkingsverband tussen het Centraal Bestuur van het NRK en Sectie XIII van het MG. Vanaf maart 1945 voorzag de NRXH in het werven en opleiden van vrijwilligers, die na de bevrijding van het noorden van Nederland in teams zouden worden ingezet. Deze zogenaamde ‘medical teams’ kregen de taak eerste (medische) noodhulp aan hongerende burgers te verlenen.

Meer weten over hulpacties?  Klik hier.

Wederzijdse hulp
Stemming der bevolking: Deze kan het best geïllustreerd worden met de me-dedeeling, dat de collecte "hulp voor boven de rivieren" heeft opgebracht een bedrag van f. 1410,88. In aanmerking genomen het feit, dat vrijwel de geheele bevolking heel ernstig gedupeerd is door het water, velen zelfs hun geheele bestaan verloren hebben en aanmerkelijk minder dan 1/3 der oorspronkelijke bevolking aanwezig is, mag naar mijn meening deze opbrengst buitengewoon goed genoemd worden. Immers, de collecte werd per bus gehouden, zoodat ieder daarin deponeeren kon wat men verkoos, zonder dat een ander dit te weten kwam.
[Burgemeester Dregmans, Koudekerke]

Ervaringen met H.A.R.K.

Herinneringen van een schooljongen in oorlogstijd
De familie Kaufman vestigde zich in 1938 in Rilland, verbleef daar gedurende de oorlogsjaren en verhuisde in 1949 naar Vlissingen. De gedetailleerde beschrijving van Rilland en Bath is ontleend aan een verslag, dat Harrie Kaufman (10 jaar) kort na de bevrijding heeft gemaakt. Over de hulpverlening van het Roode Kruis schrijft hij:

Hoewel wij de achter ons liggende oorlogsjaren geen honger hadden geleden, werden we deze winter geconfronteerd met een ander gebrek, namelijk het gebrek aan kleding. Door veel passen, meten en vermaken van oude spullen hadden we de oorlog weten door te komen. Van afgedragen uniformenjassen en broeken van vader maakte moeder keurige broeken en jacks voor mij. Maar nu waren de mogelijkheden voor de meeste mensen wel zo'n beetje uitgeput. Vandaar dat je overal mensen in khaki-kleurige legerjacks en jassen zag !open. Dan was er nog de HARK, de Hulpactie van het Roode Kruis. De bedoeling van deze actie was om degenen, die er het meest om verlegen zaten, kleding te geven. Echter door het gevoerde beleid had, volgens mijn vader, de actie meer weg van Hulp Aan Rijke Kennissen! Op een dag gingen moeder en Anna Imanse-Zeevaart naar 't zaaltje, waar de HARK zich had geïnstalleerd. Moeder wilde graag schoenen hebben voor mij en haarzelf. Toen de dames hadden aangeklopt, ging de deur op een kier en de 'leidster', ene Lies, zei: "Oh, zijn jullie het. Ga maar weg, want jullie krijgen toch niks." Toch heeft moeder op de een of andere manier ook nog iets van HARK gekregen. Wat m'n ouders toen voor zichzelf hebben kunnen bemachtigen weet ik niet meer. Ik werd bedeeld met een kanariegeel pak, een soort overall. Jammer genoeg was dat pak een of twee maten te klein. Het zat te krap bij de schouders, in de taille en in m'n kruis. Echter, ik moest en zou dat pak aan, want ik had het tenslotte van de HARK gekregen en wat je van de HARK kreeg, kwam uit het verre Amerika. Ongemerkt had ik het pak tot statussymbool verheven.

Het hele verslag van Harrie Kaufman kunt u hier lezen.

Enschede adopteert Hoedekenskerke

De burgemeester van de toemalige gemeente Hoedekenskerke/Kwadendamme vertelt over deze adoptie:

Op 22 november 1945 werd ik opgebeld vanuit Enschede en er werd mij verteld dat deze gemeente Hoedekenskerke wilde adopteren. Ik hoef niet uit te leggen dat deze kans door mii met beide handen graag en dankbaar werd aangegrepen. Een aantal mensen van het bestuur van het H.A.R.K-comité uit Enschede bracht een bezoek aan Hoedekenskerke en ging daarna, diep onder de indruk van wat ze hadden gezien, weer naar huis. Er werd in Enschede meteen een grote actie georganiseerd om onze gemeente te helpen. Nu vraagt u zich misschien af waarom Enschede nou juist Hoedekenskerke uitkoos. Enschede, een stad met honderdduizend inwoners die zelf ook zwaar getroffen was. Hele wijken waren door het oorlogsgeweld met de grond gelijkgemaakt, waardoor de zorgen bij hen zelf ook groot waren. Het was hierdoor goed te begrijpen dat Enschede, omdat ze toch de wens hadden om andere gemeenten in het land te helpen, gezocht had naar een kleine gemeente. Dat de keuze uiteindelijk op Hoedekenskerke viel, heeft er misschien - ondanks dat dit nooit is uitgesproken - mee te maken dat er vroeger een dokter in het dorp woonde, van wie de vrouw uit Enschede kwam. Een aantal van haar familieleden zat in het Enschedese HARK-comité. Hoe het ook kwam, toen in Hoedekenskerke de ellende het grootst was, was de redding dichtbij. Enschede adopteerde Hoedekenskerke. En hoe?! Op 27 november 1945 werd in Enschede, ter voorbereiding op een grootse inzamelingsactie, een informatieavond gehouden waar ik te gast was en de mogelijkheid kreeg om over de ellende en behoeften van mijn gemeente en bevolking te praten

Op 21 december 1945 reden vier grote vrachtwagens het dorp binnen, met voor de bevolking de zo broodnodige spullen zoals beddengoed, meubels enzovoort. Teveel om op te noemen. Alles kwam geweldig van pas. Het HARK-comité van Enschede was ook meegekomen en droeg de spullen over aan het comité in Hoedekenskerke. Nog voor het Kerstfeest werden de spullen verdeeld over de bewoners van Hoedekenskerke en Kwadendamme. Dat dit ervoor zorgde dat de Kerstblijdschap in de gezinnen op deze manier werd vergroot, hoeft verder niet te worden uitgelegd. De leden van het HARK-comité van Enschede hebben op deze dag met eigen ogen gezien hoe dankbaar de bevolking van Hoedekenskerke voor deze spullen was. De voorzitter van het comité sprak vriendelijke woorden en vertelde ook over de ellende in zijn eigen stad. Ondanks hun eigen moeilijkheden vond hij het zeker een geweldig iets dat zij de gemeente Hoedekenskerke hadden kunnen helpen met de spullen die het meest nodig waren.

(Bron: Soldaten kwamen en gingen)