Misstanden in de kampen
Misstanden hebben zich in '45 in tal van kampen voorgedaan. Men houde daarbij in het oog dat er in het gehele land meer dan tweehonderd kampen kwamen, dat de staf van het MG in Den Haag in de zomer van '45 geen denkbeeld had waar de meeste lagen (van slechts ruim tienduizend van de ver over de honderdduizend gevangenen waren midden juni '45 bij die staf de namen bekend, hetgeen dan nog alle  uit  het bevrijde Zuiden meegebrachte gegevens  insloot’. De  meesten  van  die  kampcommandanten  waren  niet door het MG  benoemd maar door plaatselijke of regionale BS-commandanten. In vele gevallen maakten aanvankelijk betrouwbare illegale werkers  deel uit van de  kampstaven maar de meesten  hunner ergerden zich aan de tonelen welke zij moesten gadeslaan, of vonden hun werk weinig zinvol en zochten  spoedig  een  andere  functie.  Lees verder.
Bron: Kon. Der Nederlanden in de Tweede Wereldoorlog – Dr. L. de Jong

De Schelde en de zuivering
(...)"Een vermeldenswaardige bijdrage aan de Duitse oorlogsinspanning leverde de werf De Schelde in Vlissingen. Het bedrijf vervaardigde vanaf 1940 geschuttorens, vliegtuigonderdelen en allerlei benodigdheden voor bunkerbouw."(...) Op Walcheren ontstond ondeÍ meer 'groote ontstemming [...] over het aanblijven van zekere functionarissen bij de Koninklijke Maatschappij 'De Schelde'. Lees verder

Onderbrenging her en der
De OD had er vaak al voor gezorgd dat de arrestanten, na eerst in een school of een politiebureau te zijn verzameld, op een centrale plaats werden samengebracht. Op Walcheren was dat in eerste instantie in het Huis van Bewaring (dat op 7 november al 39 arrestanten herbergde) en de Ambachtsschool, beide in Middelburg, gebeurd. Al in november en voor een deel in december werden de gedetineerden naar een ander verblijf in de stad overgebracht, de mannen naar het Militair Hospitaal, de vrouwen naar een school aan de Herengracht. Lees verder
Bron: Zeeland 1940-1945

Internering op Beveland
Met de voortgang van de bevrijding van Nederland in 1944 en 1945 werd meteen begonnen met de internering van NSB-leden, landverraders, zwarthandelaren, moffenhoeren, enzovoort. De OD-commandanten verzamelden dergelijke personen, die ter plaatse werden vastgezet, en die soms aan een eerste "rechtspleging" onderworpen werden. We denken hierbij aan het mishandelen van verraders, kaalknippen van vrouwen, en het meteen te-werkstellen van NSB’ers. In Goes was het verzamelpunt van internering De Beurs op de Grote Markt, waar de eerste dagen na de bevrijding enkele honderden mensen bijeen werden gebracht. Het Tribunaalbesluit voorzag in de oprichting van 19 tribunalen in het land, die straffen tot 10 jaar konden uit-spreken. In Zeeland werd een tribunaal te Middelburg geïnstalleerd; in Goes vond ook rechtspraak in tribunaal-vorm plaats, vermoedelijk door een onderdeel van het Middelburgse tribunaal. In ieder geval werd te Goes ook van het Goese Tribunaal gesproken. Lees verder
Bron: De ontzetting van de Goese Gans

Collaboratie en de extreme reacties

Centraal staan de gevangenneming van en moord op twee vrouwen in Axel in Zeeuws-Vlaanderen op Dolle Dinsdag (5 september 1944). Deborah van Es, een boerendochter die met de Duitsers vree, en Marie Antheunis, een handelaarster die onder andere zaken deed met de Duitsers, werden gevangen genomen door de Orde Dienst (OD) en gewurgd door onderduiker Rubens. Aan het woord komen familieleden van de vrouwen, P. van Oeveren, oud-dominee en oud-burgemeester van Axel en L. Geschiere, oud-OD-er.

Beluister deze aflevering van het VPRO-programma over de afrekening met vermeende en daadwerkelijke collaborateurs na de Tweede Wereldoorlog (opname uit 1988)

In de Zeeuws-Vlaamse kampen was de situatie die eerste tijd nog slechter. 'De gevangenen liggen dicht opeen gepakt op afgeschotte gedeelten op stroo op den grond en zoo dicht op elkaar, dat alleen rechtuit liggen vaak slechts mogelijk is'werd bij voorbeeld over het Groot Eiland gemeld. Begin november hadden de predikanten van de ring Axel tegenover Slot al van hun verontrusting over dit kamp blijk gegeven, omdat niet alleen de omstandigheden uiterst primitief waren, maar ook de behandeling zeer slecht. Zij vreesden zelfs de mogelijkheid dat er 'dezelfde maatregelen werden toegepast, welke steeds bij de Nazi's veroordeeld zijn'. De omstandigheden en het regime in Sluis waren in het begin nauwelijks beter. De bewaking lagzeker de eerste tijd in handen van mannen uit de streek, die veel gedetineerden kenden en van hun daden op de hoogte waren. Veel ervaring in het bewaken bezaten zij niet. Meestal betrof het bij het MG in dienst zijnde leden van de Binnenlandse Strijdkrachten. Zlj behoorden eerst tot de Bewakingstroepen en later tot Gezagscompagnieên. In september 1945 waren hiervoor 450 man ingeschakeld.' 

Eind augustus zaten er in de drie Middelburgse bewaarplaatsen 388 geïnterneerden vast (voor meer dan de helft vrouwen), in Ellewoutsdijk 392 mannen, in Rilland-Bath 534 mannen en in Haamstede 169 mannen en vrouwen. De twee kampen in Zeeuwsch-Vlaanderen telden anderhalve maand later ongeveer 630 (Sluis) en 250 (Groede) gedetineerden. Zowel in Sluis als in Ellewoutsdijk en Rilland-Bath zaten sinds juli uit Vught afkomstige gedetineerden, in totaal zevenhonderd, die hier speciaal naar waren overgebracht met het oog op de oogstvoorziening. In totaal zaten er in Zeeland in de tweede helft van 1945 tussen de 2350 en 2400 mensen gevangen; ruim zestienhonderd van hen werden ervan verdacht zich tijdens de bezetting in Zeeland strafbaar te hebben gedragen. De omstandigheden waren intussen over het algemeen verbeterd, al bleven ze in veel opzichten primitief.

Bron: Zeeland 1940-1945

In 1945 en 1946 was ik als militair betrokken bij de buitenbewaking van de interneringskampen, o.a. in Sluis. De gevangenen waren ondergebracht in het voormalig Pensionaat St. Jozeph, een erg groot gebouw. Sommige delen waren nog onbruikbaar door oorlogsschade. Zo’n 900 gevangenen werden er gehuisvest, terwijl er ook nog een vleugel was voor huisvesting van de militairen.
Naast “gewone” NSB’ers kwamen daar in 1945 Nederlandse SS’ers uit andere kampen om in Zeeuws-Vlaanderen in de landbouw te werken. In de plattelandskampen heerste een wat vriendelijker regime dan in die van de steden. En zeker ook wat betreft het eten was het daar beter, want de boeren waar ze moesten werken wisten drommels goed dat je op een lege maag niet kan werken, dus zorgden ze voor wat extra voedsel. Een bekend gezegde onder de gedetineerden was dan ook: “Goeie boer, goeie soep”.
Bron: Verhalen van Vroeger - Ad Arendse